| Οι υψηλές θερμοκρασίες και οι επιπτώσεις τους στον άνθρωπο και στο περιβάλλον Σοφία ΔΙΓΕΝΗ-ΚΟΛΙΟΤΑΣΗ Δημοσιογράφος |  |
Με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά και την ευρύτερη καταστροφή του περιβάλλοντος, συνδέουν, πολλοί Ευρωπαίοι κλιματολόγοι, τους καύσωνες. Έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Μετεωρολογίας (WMO), η οποία σημειωτέον δεν διακρίνεται για τις υπερβολές της κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
 | Το 2003, η Ευρώπη, “ψήθηκε” σε ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες αλλά και “κάηκε” από ανελέητες πυρκαγιές που έπληξαν Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία |
“Στα επόμενα 100 χρόνια, η αναμενόμενη μέση αύξηση στην επιφάνεια της Γης θα είναι από 1 μέχρι 3.5 βαθμούς Κελσίου” δηλώνουν οι επιστήμονες Μετεωρολογίας του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών ΕΛ.Γ.Α και παραθέτουν στοιχεία για τις επερχόμενες κλιματικές αλλαγές εφόσον διατηρηθεί ο ίδιος ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας.
Την ίδια περίοδο, προβλέπεται επίσης άνοδος της στάθμης των θαλασσών, από 15 μέχρι 95 εκ., αλλά και ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες όπως επίσης και ξηρασίες που αναμένεται να αυξηθούν τόσο σε συχνότητα όσο και σε διάρκεια.Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι μόνο το σημαντικότερο πρόβλημα της εποχής μας. Αποδεικνύεται όλο και περισσότερο ότι είναι και το δυσκολότερο να λυθεί.
Κι αυτό γιατί δεν πρόκειται για ένα πρόβλημα, αλλά για πολλά, σε μεγάλο βαθμό αλληλοσυγκρουόμενα, που άπτονται σχεδόν όλων των πτυχών της ζωής μας κι απαιτούν ενιαία αντιμετώπιση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για το Κλίμα (Intergovernmental Panel for Climate Change – IPCC) η θερμοκρασία της γης αυξάνεται πράγμα που μπορεί να επιφέρει καταστρεπτικές αλλαγές στον πλανήτη μας. Η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων συμφωνεί με αυτήν την πρόβλεψη.
Η IPCC έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η γη θερμαίνεται και αυτό οφείλεται, εν μέρει, και στον άνθρωπο. Όλοι συμφωνούν σε αυτό.
Συναντήσαμε τον κ. Χρήστο Ζερεφό, καθηγητή της Φυσικής της Ατμόσφαιρας, Πρόεδρο του ΔΣ και Διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και μας δίνει όλα τα στοιχεία που αφορούν στο αν “η γη κινδυνεύει να εκραγεί” τα επόμενα 10 χρόνια εξ αιτίας της αύξησης της θερμοκρασίας της και το τι προτείνει η επιστημονική κοινότητα σχετικά με την αντιμετώπιση του φαινομένου.
 |
| O καθηγητής κ. Χρήστος Ζερεφός νέος Πρόεδρος του Δ.Σ. και Διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών |
| Νέος Πρόεδρος του Δ.Σ. και Διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών εξελέγη ο καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος κ. Χρήστος Ζερεφός. O Χρήστος Ζερεφός σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου έκανε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στη Φυσική και στη Μετεωρολογία και απέκτησε με άριστα τον τίτλο του Διδάκτορα των Φυσικών Επιστημών το 1973. Έχει εκλεγεί κατ’ επανάληψη μέλος του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων της Εκτελεστικής Επιτροπής Ατμοσφαιρικών Επιστημών του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Oργανισμού του O.Η.Ε., καθώς και διεθνών επιστημονικών Επιτροπών σχετικών με θέματα όζοντος και υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας. Το ακαδημαϊκό έτος 2002-03 μετεκλήθη παμψηφεί ως Καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.http://kapodistriako.uoa.gr/stories/070_lf_01/index.php?m=2 |
Μ.: Ποιοι είναι οι παράγοντες που οδηγούν στην αλλαγή του κλίματος; Πόσο οφείλονται στην φύση και πόσο στις επεμβάσεις και στις εν γένει δραστηριότητες του ανθρώπου;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ: Θα ήταν χρήσιμο πρώτα να διαχωρίσουμε την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή από την κλιματική μεταβλητότητα που συνέβαινε πάντοτε στην φύση και να διευκρινίσουμε ότι εδώ αναφερόμαστε σε μεταβολές που γίνονται σε ένα μικρό χρονικό παράθυρο μερικών δεκαετιών (και όχι αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε χιλιάδες χρόνια και οφείλονται σε αποκλίσεις των αστρονομικών παραμέτρων περιστροφής της γης ή στην χαοτική φύση του κλίματος).
Το κλίμα παρουσιάζει φυσιολογικές διακυμάνσεις (π.χ. αυξομειώσεις της θερμοκρασίας σε μία περιοχή), οι μεταβολές δεν γίνονται σε λίγες δεκαετίες και προς μία μόνο κατεύθυνση. Αντίθετα, στην κλιματική αλλαγή, παρατηρείται μια διαρκής μετατόπιση των μετεωρολογικών συνθηκών από την μέση κατάστασή τους. Αυτό παρατηρούμε από τα τέλη του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα, μια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας (τουλάχιστον κατά 0.7οC (βαθμούς Κελσίου), περισσότερο από τις προηγούμενες δεκαετίες αλλά και τα μέσα του 19ου αιώνα). Φυσικές αιτίες (αλλαγές στην ηλιακή και ηφαιστειακή δραστηριότητα) σίγουρα επηρεάζουν το κλίμα αλλά το συμπέρασμα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC, 2001) είναι ότι: “υπάρχουν ισχυρότερες ενδείξεις ότι το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης που παρατηρείται τα τελευταία 50 χρόνια μπορεί να αποδοθεί στις ανθρώπινες δραστηριότητες “ (και συγκεκριμένα κυρίως λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα των λεγόμενων “θερμοκηπικών” αερίων όπως το διοξείδιο του άνθρακα). Το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών είναι η διατάραξη του ισοζυγίου του ύδατος και γι’ αυτό υπάρχουν ενδείξεις και αποδείξεις παντού σε όλο τον πλανήτη.
Μ.: Πολλοί διατείνονται ότι: “Το φαινόμενο του θερμοκηπίου που κατέληξε συνωνυμικά να παραπέμπει στον όρο “αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας” είναι φυσικό φαινόμενο”. Μπορεί αυτή η άποψη να είναι σωστή;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα είναι φυσικό φαινόμενο και από μόνο του δεν ευθύνεται για την πρόσφατα παρατηρούμενη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη καθορίζεται από το ισοζύγιο ανάμεσα στην εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία και την υπέρυθρη (μεγάλου μήκους κύματος) ακτινοβολία που εκπέμπεται προς το διάστημα από τη Γη. Συγκεκριμένα, ενώ η ακτινοβολία του ήλιου περνώντας από την ατμόσφαιρα της γης θερμαίνει τη Γη, η Γη εκπέμπει και η ίδια υπέρυθρη ακτινοβολία, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος δραπετεύει προς το διάστημα με αποτέλεσμα την ψύξη του πλανήτη μας. Ένα μέρος όμως της υπέρυθρης ακτινοβολίας απορροφάται από τα αέρια της ατμόσφαιρας και επανεκπέμπεται προς τα κάτω μειώνοντας έτσι την ψύξη της γης (κατ’ αναλογία με την παγίδευση της θερμότητας από τα γυάλινα τοιχώματα ενός θερμοκηπίου). Η επίδραση της ύπαρξης των “θερμοκηπικών” αυτών αερίων (υδρατμοί, διοξείδιο του άνθρακα, όζον, μεθάνιο, οξείδια του αζώτου) όταν αυτά συναντώνται στις φυσιολογικές τους ποσότητες, είναι ευεργετική για τη ζωή στον πλανήτη γιατί διατηρεί την θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης σε μία (μέση ετήσια) τιμή περίπου στους 14οC (ενώ αν δεν υπήρχαν τα αέρια αυτά θα ήταν -19οC). Όταν όμως αυξάνονται οι συγκεντρώσεις των θερμοκηπικών αερίων (πιο δραματικά αυτές του διοξειδίου του άνθρακα λόγω των εκπομπών του εξαιτίας της κατανάλωσης ενέργειας από τις ανθρώπινες δραστηριότητες) τα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας απορροφούν περισσότερη από την εξερχόμενη υπέρυθρη ακτινοβολία από την γη και την επανεκπέμπουν προς τα κάτω με συνέπεια την αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της. Η μεγέθυνση λοιπόν του φαινομένου του θερμοκηπίου (και όχι αυτή καθ’ εαυτή η ύπαρξή του) λόγω της πολύ αυξημένης παρουσίας των θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα θεωρείται ότι συμβάλλει στην παρατηρούμενη θέρμανση της επιφάνειας του πλανήτη μας.
Μ.: Το 2003 το καταστρεπτικό κύμα καύσωνα που έπληξε την Ευρώπη είχε σαν αποτέλεσμα περίπου 22.000-35.000 θανάτους σχετικούς με τις υψηλές θερμοκρασίες. Προβλέπεται μάλιστα ότι μέχρι το 2080 σχεδόν θα εξαφανισθούν οι κρύες μέρες του χειμώνα ενώ ο καύσωνας τα καλοκαίρια θα αυξηθεί επικίνδυνα!.. Αναμένουμε παρόμοιο κύμα καύσωνα το οποίο θα έχει μεγάλες έως και τραγικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ: Το καλοκαίρι του 2003 ήταν ένα πάρα πολύ σπάνιο φαινόμενο καύσωνα, πιθανότατα το θερμότερο στην Ευρώπη από το 1500 μ.Χ. και πρόσφατα εκτιμήθηκε ότι η ανθρώπινη επίδραση που ήδη συμβαίνει στο κλίμα, διπλασίασε την πιθανότητα εμφάνισης του. Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι με ένα μέσο προς υψηλό σενάριο κατανάλωσης ενέργειας, μέχρι το 2080 στην Ευρώπη, οι καύσωνες θα γίνουν θερμότεροι και θα διαρκούν περισσότερο και οι χειμώνες θα είναι πιο σύντομοι. Τα μοντέλα αυτά δεν μπορούν να προβλέψουν ακριβώς τι καιρό θα κάνει σε μια δεδομένη χρονική στιγμή στο μέλλον, αλλά μπορούν να δώσουν εκτιμήσεις για την πιθανότητα εμφάνισης των ακραίων καιρικών φαινομένων. Συγκεκριμένα, από τα αποτελέσματα του κλιματικού μοντέλου του Hadley Centre του Μετεωρολογικού Γραφείου της Αγγλίας, η πιθανότητα οι μέσες θερινές θερμοκρασίες στην Ευρώπη να υπερβούν αυτές του 2003 προβλέπεται να αυξηθεί δραματικά (κατά 100 φορές) μέχρι το 2040 (δηλαδή η εκδήλωση ενός τέτοιου φαινομένου θα θεωρείται συνηθισμένη) αν συνεχίσουμε να καταναλώνουμε υδρογονάνθρακες με τους ίδιους ρυθμούς. Σύμφωνα με ίδιο κλιματικό μοντέλο και σενάριο ανάπτυξης, μέχρι το 2080, το 2003 θα κατατάσσεται σαν ένα ανώμαλα ψυχρό καλοκαίρι σε σχέση με το νέο κλίμα που θα επικρατεί τότε.
Μ.: Σύμφωνα με έκθεση της Intergovernmental Panel for Climate Change (IPPC), για τις αλλαγές του κλίματος, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας του πλανήτη επηρεάζει σημαντικά τα αποθέματα πόσιμου νερού και την άρδευση. Είναι κι αυτό μια πραγματικότητα για την Ευρώπη γενικά και την χώρα μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ: Όπως ανέφερα και πριν, η διατάραξη του υδρολογικού κύκλου είναι μείζον πρόβλημα του πλανήτη μας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή με την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας συνοδεύεται και από μεταβολές στην βροχόπτωση, την ροή των ποταμών και τα αποθέματα διαθέσιμου νερού. Οι παρατηρούμενες αλλαγές όμως παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές από περιοχή σε περιοχή, τονίζοντας την πολυπλοκότητα του κλιματικού συστήματος και την επίδραση των κλιματικών αλλαγών στον υδρολογικό κύκλο. Στην Κεντρική Ευρώπη τα τελευταία 50 χρόνια, κατά μέσο όρο, έχουν αυξηθεί κατά 4 οι ημέρες με ισχυρή βροχόπτωση ενώ στην Ιβηρική Χερσόνησο και τα Βαλκάνια έχουν μειωθεί κατά 2-3 περίπου ημέρες. Οι προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων για την βροχόπτωση είναι πιο αβέβαιες από αυτές της θερμοκρασίας (γι’ αυτό και πρέπει να ερμηνεύονται προσεκτικά) και δείχνουν ότι στην Ευρώπη μέχρι το 2080 θα έχουμε μείωση της βροχόπτωσης (μέχρι και 30% τοπικά στην Ελλάδα).
Μ.: Ποια μέτρα προτείνει η επιστημονική κοινότητα για την αντιμετώπιση των επικίνδυνων αλλαγών του κλίματος;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ: Καθήκον της επιστημονικής κοινότητας είναι πρώτα να τεκμηριώσει τις παρατηρούμενες κλιματικές αλλαγές και να προσπαθήσει να κατανοήσει καλύτερα τους πολύπλοκους μηχανισμούς του κλιματικού συστήματος και τους παράγοντες που το επηρεάζουν, φυσικούς και ανθρωπογενείς καθώς και τις επιπτώσεις τους στα οικοσυστήματα και την κοινωνία. Αυτό απαιτεί την συνεργασία επιστημόνων από πολλά γνωστικά πεδία (στην Ατμόσφαιρα, Βιόσφαιρα, Ενέργεια, Οικονομία και Τεχνολογία). Για την αποφυγή των επικίνδυνων ανθρώπινων παρεμβολών στο κλιματικό σύστημα είναι πλέον φανερό ότι απαιτείται η σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με συντονισμένες αλλά και συνολικές προσπάθειες σε παγκόσμια κλίμακα μεταξύ των κρατών. Θα απαιτήσει όμως (και μάλιστα γρήγορα) και σε ατομικό επίπεδο, την ριζική αλλαγή των συνηθειών και τεχνολογιών στην κατανάλωσης της ενέργειας και του τρόπου ζωής γενικότερα. Ένα είναι το προτεινόμενο μέτρο: η τάχιστα απεξάρτησή μας από το πετρέλαιο και τον άνθρακα και η στροφή σε άλλες μορφές ενέργειας. Το υδρογόνο, οι ΑΠΕ προσφέρονται σήμερα όσο ποτέ.
Βλ. επίσης:
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ Προσοχή στον ήλιο. Του ΦΙΛΗ ΚΑΪΤΑΤΖΗ. Δήλωση του καθηγητού και γραμματέα της Διεθνούς Επιτροπής Οζοντος και προέδρου του Εθνικού …
Ελευθεροτυπία – Καλό για τον πλανήτη κακό για τους Αθηναίους. Οξύμωρο αλλά αληθινό, όπως μας το μετέφερε χθες, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο ακαδημαϊκός και πρόεδρος του Αστεροσκοπείου Χρήστος Ζερεφός, …
Δραστηριότητες του Μαριολοπούλειου Καναγκίνειου Ιδρύματος …Χρήστος Ζερεφός, εκ μέρους της κυρίας Προέδρου, δώρησε στο Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης μία κάθετη τομή της δρυός του Παυσανία. Το έκθεμα αυτό κοσμεί σήμερα …
kathimerini.gr |Χρήστος Ζερεφός σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου. Κρίσιμο ρόλο στη νέα αναθεώρηση αναμένεται να διαδραματίσει το Επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα «Η αραίωση του …
Έλληνας μέλος της Νορβηγικής Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων. O καθηγητής Χρήστος Ζερεφός έχει προ πολλών ετών αναπτύξει στενή συνεργασία με μέλη της Νορβηγικής Ακαδημίας, τόσο στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης, …
Greece Cyclades Islands Santorini Mykonos Paros Naxos Milos by …Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, η αλλαγή του κλίματος παίζει σημαντικό ρόλο στην αραίωση του όζοντος, η οποία έχει σταθεροποιηθεί στο βόρειο …
Εκλογές 2007 – Ψηφοδέλτιο Επικρατείας – Ζερεφός Χρήστος – Provoles …
E Online – ΚΟΣΜΟΣ. Ο Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής Φυσικής της Aτμόσφαιρας, στη φυσικομαθηματική σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, μπορεί να νιώθει τώρα …